بررسی اثر سیاست های ارزی بر شاخص های حمایت از زیربخش های کشاورزی ایران

لازمۀ شکل گیری یک بخش توانمند کشاورزی، اجرای سیاست­های حمایتی مناسب است که بدون وجود تصویری از ساختار حمایت­های موجود امکان­پذیر نیست. از این رو در این مقاله، شاخص­های برآورد حمایت از تولیدکنندگان(pse) و مصرف­کنندگان(cse) و شاخص برآورد حمایت کل(tse) از بخش کشاورزی و زیربخش های آن با استفاده از نرخ­های ارز حقیقی و تعادلی و اثر انحراف نرخ ارز بر آنها برای سال­های 90-1360 محاسبه و برای برنامۀ پنجم توسعه پیش­بینی شد. براساس نتایج، مقدار حمایت­ها به فروض جایگزین نرخ ارز، سیاست­های قیمتی و بودجه­ای دولت حساس است و با توجه به تغییر مداوم سیاست­ها با نوسان زیادی روبه­روست. به طوری که در دورۀ جنگ با بیش­برآورد ارزش ریال، تولیدکنندگان 4/14درصد حمایت شدند، درحالی­که در برنامۀ چهارم با کم­برآورد ارزش ریال 3/10-درصد مالیات پنهان پرداختند که علامت شاخص حمایت از مصرف­کنندگان برعکس تولیدکنندگان بود. شاخص حمایت کل از زیربخش­های زراعت و دامپروری در همۀ دوره­ها مثبت و در زیربخش ارزآور باغبانی در بیشتر سال­ها منفی بود. پیشنهاد می­شود، ترکیب سیاست­های ارزی و بخشی با افزایش رقابت­پذیری جهانی، حمایت­کنندۀ تولیدکنندگان و مصرف­کنندگان بخش کشاورزی باشد.